Platformeconomie vindt stapsgewijs zijn weg in hoogopgeleid specialistisch werk

Technologische ontwikkelingen hebben een grote impact op onze maatschappij, zo ook op de arbeidsmarkt. Onder andere robotisering, kunstmatige intelligentie en blockchain zorgen voor significant banenverlies, maar doen ook nieuwe banen ontstaan. De exacte gevolgen zijn moeilijk te voorspellen, maar de trendwatchers en futurologen zijn het over eens dat deze beweging de komende jaren een vlucht neemt. Gedreven door technologie brengen online platforms in steeds meer markten vraag en aanbod bij elkaar, ook wel de platformeconomie genoemd. Maar wat is de impact van platformeconomie op de flexibele arbeidsmarkt?

Transparantie en dalende transactiekosten

Het Rathenau Instituut deelt de platformeconomie op in vier vormen; deeleconomie, tweedehands economie, product-dienst economie en kluseconomie. De laatste vorm wordt ook wel platformwerk genoemd. Online platforms zijn de laatste jaren vooral succesvol in de consumentenmarkt bij diensten die internationaal makkelijk schaalbaar zijn. Uber, Deliveroo en Helpling zijn daar bekende voorbeelden van. Zij zorgen in hun markt voor toenemende transparantie en dalende transactiekosten.

Transparantie en dalende transactiekosten moet ook de zakelijke markt – in het bijzonder de arbeidsbemiddelingsmarkt – aanspreken. Dat blijkt, want in enkele segmenten van de flexibele arbeidsmarkt zijn online platforms actief. Zo kennen wij allemaal klussenwebsite Werkspot. Overigens moet bij dit voorbeeld wel de kanttekening gemaakt worden dat dit platform op de scheidslijn ligt van de consumentenmarkt, omdat particulieren hier een vakman kunnen vinden voor hun klus. Een relatief nieuw voorbeeld dat stormachtig opkomt is Temper, dat freelancers in de horeca online verbindt aan onder andere restaurants en hotels. In dit segment lijken online platforms goed te werken, vermoedelijk omdat het gaat om arbeid waarbij het in lagere mate relevant is wie het werk uitvoert.

Volwassenheidscyclus flexmarkt

De geschetste flexmarkt kent ook een groot deel hoogopgeleid specialistisch werk. Hiervoor ligt de situatie iets complexer. De grote traditionele spelers in de flexmarkt hebben inmiddels een eigen platform of zijn druk in de weer deze te ontwikkelen, maar de oorsprong van deze organisaties ligt in de offline bemiddeling. Zij komen dus ‘van ver’. De weg die zij afleggen kan gezien worden als een volwassenheidscyclus die wordt doorlopen, waarbij eerste fase een volledig offline dienstverlening is en in de laatste fase alle processen geautomatiseerd en gedigitaliseerd plaatsvinden zonder betrokkenheid van menselijk handelen. Er zijn nog twee tussenliggende hybride fases te definiëren. In fase 2 zijn de eerste stappen gezet met digitale ondersteuning en in fase 3 worden alle processen online ondersteund, maar blijft de medewerker van de bemiddelaar centraal staan in de dienstverlening.

De meeste arbeidsbemiddelaars bevinden zich nog in fase 1 of hebben een eerste stap gezet naar fase 2. Slechts een enkeling bevindt zich al in fase 3. Een hybride model komt daardoor steeds vaker voor. Recruiters worden digitaal ondersteund om professionals aan opdrachten te verbinden en ook het contract wordt vervolgens digitaal gemaakt.

Toegevoegde waarde van de bemiddelaar in 2025

Uitgaande van het scenario dat een traditionele speler de stap naar fase 4 succesvol maakt of een disruptor de markt direct hierin betreedt, zal de platformeconomie ook in hoogopgeleid specialistisch werk zijn weg vinden. Om de simpele reden dat technologie op termijn altijd sneller ‘transacties’ kan laten plaatsvinden dan een recruiter. Dit zal de rol van bemiddelaars drastisch veranderden. Vermoedelijk nog niet binnen nu en twee jaar, maar langer dan 5 á 10 jaar zal het niet zijn. Deze nieuwe rol kan er als volgt uit komen te zien.

• De belangrijkste taak die in de toekomst voor een dienstverlener in de flexmarkt is weggelegd, is het ‘klaarzetten’ van de pool aan professionals voor opdrachtgevers. Dit houdt in; beheren, uitbreiden waar nodig, binden en bovenal ontwikkelen. Zeker in een tijd van krapte op de arbeidsmarkt, waar ‘afwachten tot de perfecte kandidaat zich meldt’ geen optie is, is dit een must.
• Met de inhuur van externe professionals gaan veel risico’s gepaard en er is complexe wet- en regelgeving op van kracht. De ontzorging van opdrachtgevers op dit vlak, na het ontstaan van een succesvolle match via een online platform, blijft bestaan.
• Waar aan de ene kant het ontzorgen van opdrachtgevers een taak van de huidige bemiddelaars is en kan blijven, ligt deze schone taak ook aan de kant van de aanbodzijde van de markt. Het uit handen nemen van randzaken waar een ondernemer mee te maken heeft, zodat hij zich kan focussen op waar hij goed in is: het uitvoeren van de opdracht.

Vooralsnog zal de impact van platformwerk op de flexibele arbeidsmarkt nog niet doorzetten. Opdrachtgevers geven er de afgelopen jaren veelal nog de voorkeur aan het zoeken van geschikte kennisprofessionals uit te besteden aan een bemiddelaar. Dit komt voort uit het feit dat soft skills nog niet goed, eenduidig of – in grote mate – helemaal niet geregistreerd staan in online platforms. Zonder die soft skills in kaart te hebben, kan de match door technologie enkel gemaakt worden op hard skills. Die essentiële selectie op basis van soft skills wordt nu nog ingevuld door kennis en ervaring van recruiters. Pas als een platform erin slaagt dit onderdeel toe te voegen aan profielen, kan de stap naar fase 4 gemaakt worden. Waarna het moment zal volgen dat de huidige rol van de bemiddelaar verandert en zij dus de eerder beschreven rol gaan innemen. Dit neemt niet weg dat bemiddelaars nu al bezig moeten zijn met hun toekomstige rol. Bij HeadFirst bereiden wij ons hier in ieder geval maximaal op voor.

Deze column is op 6 november 2018 geplaatst op HRzone.