Is ICT een aantrekkelijke loopbaan voor jongeren?

Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) vergeleek de cijfers van 2000 met 2010 aangaande het aantal zelfstandig ondernemers. Het aandeel zelfstandige ICT’ers op het totaal aantal ICT’ers steeg in tien jaar van 8 naar 14 procent. Uit de cijfers van het CBS blijkt ook dat in 2000 134.000 ICT’ers jonger dan 35 waren, in 2010 zakte dit naar 95.000. De gemiddelde leeftijd van IT’ers is gestegen van 36 jaar naar 39 jaar in 2010. Hoewel het aandeel zelfstandigen dus toeneemt, daalt het aantal jonge ICT-ers. Daarnaast stijgt het opleidingsniveau van ICT’ers. Het aantal ICT’ers met alleen middelbare school nam af en het aantal met een hbo-opleiding nam toe.

Wat kan je uit deze cijfers concluderen? Dat jongeren geen zelfstandig professional willen zijn of dat ICT een minder aantrekkelijke vak is voor jongeren? Dat een ICT-carrière vandaag de dag meer opleiding vergt? Ik denk dat de cijfers vooral met de conjunctuur te maken hebben. In 2010 bevonden we ons in het eerste deel van de economische double dip, waarvan het tweede deel zich nu aan het ontvouwen is. In tijden van recessie neemt de bezetting op de ICT-afdelingen af door massa ontslagen en reorganisaties. Dit treft met name de jongste generatie, die hier niet aan de bak kan komen. Volgens het Trendrapport 2010 Landelijke Jeugdmonitor van het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport, neemt de werkloosheid als eerste onder jongeren toe wanneer het economie minder goed gaat. Reden: over het algemeen heeft de jongste generatie (tot 23 jaar) weinig ervaring. Dit geldt zeker voor jonge mannen, omdat zij meer dan jonge vrouwen binnen de conjunctuurgevoelig sector ICT werkzaam zijn. Het aantal jonge vrouwen dat voor een carrière in de ICT kiest blijft onverminderd laag, zegt ook het CBS.

Om als jonge zelfstandig ondernemer een werkplek op de ICT-afdeling te bemachtigen ten tijde van de recessie moet hij beter zijn opgeleid. Dat geldt vooral voor de jongste generatie met weinig ervaring. Met een goede opleiding en met de juiste certificaten op zak kan de zelfstandig ICT’er zijn kennis en kunde aantonen. Tevens stijgt in de laagconjunctuur de werkdruk, want het werk moet worden gedaan met minder mankracht dan voorheen. Een verhoogde werkdruk vraagt om professionals met de beste expertise. Veel opleiders spelen hier nu op in door verkorte leertrajecten aan te bieden. Versneld leren is intensief en resultaat gericht. Bijkomend voordeel van versneld leren voor de werkgever of opdrachtgever, die meestal de opleiding betaalt, is dat de ICT’er minder lang weg is van kantoor en het goedkoper is. Dit is een goede zaak, maar er is meer.

Willen we dat het ICT-vak ook voor jongeren aantrekkelijk is en het geen vak wordt voor veertig-plussers dan moeten we op meerdere wijzen investeren in de jonge ICT’er. Met name in de jonge ICT’er die als zelfstandige aan de slag wil. Dit kan naast opleiding door begeleiding en coaching door bijvoorbeeld kennisbemiddelaars. Bij coaching komt veel kijken en is vaak langdurig van aard, zoals het ontwikkelen van soft-skills en capaciteiten voor ondernemen. Door dit soort vaardigheden bij jonge zelfstandig ICT’ers goed te ontwikkelen, kan de verborgen werkloosheid onder de zzp’ers doordat ze minder verdienen dan een minimum inkomen, gedeeltelijk worden teruggedrongen. Voor deze verborgen werkloosheid waarschuwde Ferdinand Grapperhaus, hoogleraar arbeidsrecht en kroonlid bij de Sociaal Economische Raad (SER), onlangs nog in het programma Nieuwsuur. Meer coaching en minder verborgen werkloosheid zal de populariteit van het ICT-zelfstandig ondernemerschap onder jongeren ten goede komen.