Flexibele arbeid als ‘Kop van Jut’ doorn in het oog

Zzp’ers zijn hot-topic, maar helaas niet altijd in de positieve zin van het woord. ‘Leraar buit schaarste uit: zzp’ers profiteren’, ‘PostNL wil geen gedoe meer met zzp’ers: nieuwe bezorgers krijgen vast contract’ en ‘Snelle toename zorg-zzp’ers leidt tot problemen bij ziekenhuizen en zorginstellingen’, zijn slechts enkele voorbeelden waar kranten mee kopten. Inmiddels kan ‘De zzp’er heeft het gedaan! Ziekenhuizen vallen om door torenhoge salariseisen invalkrachten’ aan dit rijtje worden toegevoegd, nu de bestuurders van de failliete MC Slotervaart en IJsselmeerziekenhuizen duur ingehuurd personeel (zzp’ers, flex arbeid) als schuldige aanwijzen.

Teruggevraagd als flexkracht
Het ingehuurde personeel blijkt in de praktijk veelal eerder uit dienst getreden zorgpersoneel. Bijvoorbeeld gedwongen door kostenreducties of uit eigen overweging door onvrede met zorg-oneigenlijke taken zoals forse administratie. Vanwege onderbezetting worden zij weer teruggevraagd als zelfstandige of flexibele inhuurkracht, maar in deze situatie tegen hogere kosten en op – voor de zzp’er – gunstigere voorwaarden. Denk aan minder administratie, minder uren, meer autonomie en een betere werk-privé balans. Het overgebleven vaste zorgpersoneel gaat bij zichzelf te rade en hoopt dezelfde stappen te kunnen maken.

“Dit fenomeen is inmiddels in veel meer branches te zien, waarbij het onderwijs de meest passende parallellen vertoond.”
Leo van de Voort, bestuursadviseur en auteur van Risicovreugde (2018)

Door de Wet DBA is er aandacht gekomen voor de term ‘reguliere bedrijfsactiviteiten’, waar in deze situatie sprake van is. In hoeverre is het dan houdbaar dat het overgrote deel van het team uit extern ingehuurd personeel bestaat? Dit is een discussie die niet gevoerd kan worden, zonder ons af te vragen hoe het komt dat een vaste baan in de eerder genoemde branches onaantrekkelijk is. Laat staan, om ‘zomaar’ de zzp’er als schuldige aan te wijzen voor het faillissement van een serie ziekenhuizen.

Flex als ‘Kop van Jut’ knelt
De flexibele arbeid als Kop van Jut begint sowieso steeds meer knellen, voortkomend uit ten minste vier redenen. In de eerste plaats omdat flexibele arbeid een passend gevolg is van de veranderingen in de organisatiekunde. Het gaat steeds meer om wendbaarheid, projectmatig werken, horizontale ‘promotie’ en innovatie. Zzp’ers en inhuurkrachten stellen organisaties bij uitstek in staat continuïteit te verbinden met effectiviteit en efficiency, omdat zij op maat gesneden en flexibel zijn. In de tweede plaats omdat medewerkers – ongeacht vast of flex – van ‘human resources’ steeds meer gewaardeerd worden als ‘living assets’, waarbij persoonlijke ontwikkeling en bijdrage aan de organisatie hand-in-hand gaan. Binden maakt plaats voor verbinden, wederzijds waarde toevoegen gaat boven benutten en de contractvorm waaronder dit plaatsvindt wordt steeds minder relevant.

“Omarm daarom de trend in plaats van er tegenin te werken.”
Alexander Reuvers, commercieel directeur HeadFirst Source Group

De derde reden komt voort uit de toenemende internationalisering, zowel vanuit Nederland naar het buitenland, als andersom. Nieuwe technologieën, platforms en algoritmen zorgen voor een snellere en betere matching tussen de vraag naar en het aanbod van benodigde competenties. Waardoor landsgrenzen niet meer van belang zijn en de plaats waar het werk uitgevoerd wordt – afhankelijk van het type werk – evenmin. Tot slot kennen ‘millenials’ niet het ‘vast’ zoals eerdere generaties dit wel kenden. Deze generatie is niet per definitie voorstander van een koophuis of een vast contract. Doordat zij zijn opgegroeid met crisis, onzekerheid, technologie en behoefte aan persoonlijke ruimte ontstaat bij hen een grote voorkeur voor flexibiliteit.

Strategisch inzetten van flex
Al deze ontwikkelingen maken dat personeelsmanagement een écht strategische factor in organisaties zou moeten zijn. Zie het niet als kostenpost, maar als een facilitator van kasstromen waarbij de netto contante waarde van flexibele inzet hoger is dan die van het vasthouden aan oude verstarde beelden. Creëer een strategische visie op de inzet van flexibele arbeid voor jouw organisatie in plaats van het aan te wijzen als ‘Kop van Jut’.

Auteurs
Alexander Reuvers, commercieel directeur HeadFirst Source Group & Leo van de Voort, bestuursadviseur en auteur van Risicovreugde (2018)

Deze column is op 11 januari 2019 geplaatst op HRcommunity.