Concurrentiebeding tussen bemiddelaar en zzp’er teken van zwakte

Het concurrentie- en relatiebeding in contracten, een heikel onderwerp. Veel werkgevers leggen dergelijke bedingen vast in arbeidscontracten om te voorkomen dat een medewerker de kennis die hij bij het bedrijf verkregen heeft, gebruikt om later in dienst van een concurrent het bedrijf te beconcurreren. Vaak wordt het ook ingezet om te voorkomen dat een medewerker waar veel investeringen in gedaan zijn, bijvoorbeeld in de vorm van opleidingen, ‘zomaar’ overstapt naar de concurrent. Alhoewel ik hier zelf absoluut geen voorstander van ben, kan ik tot een bepaalde hoogte de overwegingen om te kiezen voor dergelijke bedingen indenken. Ik ben er echter van overtuigd dat als de relatie met de medewerker dermate goed is, er geen reden is naar de concurrent over te stappen. Wat mij hoogst verbaast, is dat het concurrentie- en relatiebeding nog altijd meer regel is dan uitzondering in contracten van bemiddelaars (intermediairs, brokers, welke naam ze ook gegeven wordt) met zzp’ers, ofwel zelfstandig professionals (zp’ers).

Concurrentiebeding met een zp’er. Waarom zou je het willen?
Ik vraag me wel eens af: wat bezielt een bemiddelaar een concurrentiebeding op te nemen in een contract met een zp’er? Is het puur de angst dat de zp’er na een maand al zegt: ‘bedankt voor de bewezen diensten, maar ik ga via bedrijf x verder’? Dat geloof ik niet. Iedere professional, hoogstens enkele uitzonderingen daargelaten, gunt het bedrijf dat hen aan een opdracht geholpen heeft tot een bepaalde hoogte zijn inkomsten in de vorm van marge. Ik zeg hierbij ‘tot een bepaalde hoogte’, want daar wringt naar mijn idee de schoen. De hoge marges die ik bemiddelaars nog altijd zie rekenen en de magere dienstverlening die ze daar tegenover stellen, lokken discussies uit. Zeker naarmate een opdracht langer duurt en de bemiddelaar dus onevenredig veel betaald krijgt voor hetgeen hij doet. Ik kan dan ook niet anders concluderen dat dergelijke bemiddelaars hartstikke bang zijn dat een zp’er in de loop van de tijd ontevreden raakt over de dienstverlening of over het bedrag dat verdient wordt en daardoor de overstap wil maken naar een andere bemiddelaar, wat ze met een concurrentiebeding hopen te voorkomen.

Concurrentiebeding met een zp’er. Mag het eigenlijk wel?
Een concurrentiebeding met een zelfstandig ondernemer, een raar fenomeen. Het woord zegt het al; zelfstandig. Die moet je niet willen binden. Naast dat ik er vanuit mijn ondernemersgeest op tegen ben, vraag ik me ook af: mag het eigenlijk wel? Deze vraag kwam onlangs weer eens boven tafel door een uitspraak van de rechtbank in Amsterdam, waarbij een concurrentiebeding in een tijdelijk arbeidscontract van een medewerker met een detacheerder nietig verklaard werd. Hoewel de uitspraak op een aantal punten niet te vergelijken is met de bemiddelaar-zp’er-relatie, het ging immers om een medewerker-werkgever-relatie, zette het me wel aan het denken. De rechter gebruikte een strikte interpretatie van de nieuwe Wet Werk en Zekerheid die sinds 1 juli 2015 van toepassing is. In die wet is het uitgangspunt dat een concurrentiebeding alleen rechtsgeldig is in combinatie met een vaste aanstelling. Dus niet bij een tijdelijk contract. En wat voor contract heeft een bemiddelaar met een zp’er? Juist, een tijdelijk contract.

Mededingingswet en ondernemersvrijheid
Een concurrentiebeding in het contract tussen een bemiddelaar zou mijns inziens door een rechter onderuit gehaald worden. De bemiddelaar beperkt door de gang van zaken de mededinging op de Nederlandse markt. Dat is verboden op grond van de Mededingingswet die het gevolg is van Europese Verdragen en afspraken. Daarnaast wordt de zp’er door een concurrentie- en relatiebeding in zijn ondernemersvrijheid belemmerd. Voor uitzendkrachten is dat zelfs expliciet verboden in de Wet Allocatie Arbeidskrachten door Intermediairs. Voor zp’ers is dit nog niet in een wet vastgelegd, maar juist zelfstandigen zouden op geen enkele wijze in hun ondernemendheid beperkt mogen worden.

Tips
De gang naar het gerecht voorkom je als zp’er natuurlijk graag. Check dan ook altijd van tevoren of de bemiddelaar waar je je aanbiedt met een concurrentiebeding werkt. Maak van tevoren een selectie van partijen waar je veilig en prettig mee kunt samenwerken. Heb je om welke reden dan ook toch te maken met een dergelijke partij? Probeer het beding uit te onderhandelen. Gebruik de drukmiddelen die je hebt, dan heeft dat zeker kans van slagen. Mocht dat niet lukken, stel clausules voor, zoals de situatie waarin de bemiddelaar zijn rol als preferred supplier bij jouw opdrachtgever verliest, je vrij bent om te gaan en staan waar je wilt.